The aim of experiments was to assess the health of seeds of 6 cultivars of oat (5 yellow-seed cultivars and 1 brown-seed cultivar). The fungal infestation of the seeds was analysed and the content of mycotoxins was determined. The study was conducted on oat seeds harvested in Kopaszewo in 2011 and 2012. The enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA – enzyme-linked immunosorbent assay) Veratox tests were used to determine the content of mycotoxins in the flour from the oat seeds. Deoxynivalenol was found in all the samples (35–247 ppb). The content of HT-2 toxin, and T-2 ranged 12–215 ppb. There were differences in the infestation of the oat seeds included in the study in terms of the percentage of infested caryopses and the number of species of fungal pathogens, which were isolated. The grain of Rajtar cultivar was infested the least and the content of the deoxynivalenol was the smallest as compare to other cultivars. The content of mycotoxins did not exceed the limits for cereal seeds established by the European Union.

Celem przeprowadzonych doświadczeń była ocena fitopatologiczna ziarna 6 odmian owsa (5 odmian żółtoziarnistych i 1 odmiana o barwie brązowej). W tym celu analizowano zasiedlenie ziarna przez grzyby oraz określono zawartość mikotoksyn w zebranym plonie. Badano ziarno owsa zebrane w latach 2011–2012 w Kopaszewie. Zawartość mikotoksyn w mące uzyskanej z pobranego ziarna oznaczano metodą immunoenzymatyczną ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay) przy użyciu testów Veratox. We wszystkich próbach stwierdzono obecność deoksyniwalenolu i wynosiła ona 35–247 ppb. Zawartość toksyn HT-2 i T-2 wahała się w granicach 12–215 ppb. Ziarno badanych odmian owsa różniło się procentowym zasiedleniem ziarniaków oraz liczbą izolowanych grzybów patogenicznych. Ziarno odmiany Rajtar było najsłabiej zasiedlone przez grzyby oraz zawierało najmniejszą zawartość deoksyni-walenolu. Zawartość mikotoksyn w badanym ziarnie nie przekraczała norm określonych dla ziarna zbóż przez Unię Europejską.

Champeil A., Dore T., Fourbett J.F. 2004. Fusarium head blight: epidemiological origin of the effects of cultural practices on head light attacks and the production of mycotoxins by Fusarium in wheat grains. Plant Science 166: 1389–1414.

Chełkowski J. 2010. Mikotoksyny, grzyby toksynotwórcze i mikotoksykozy. Wersja on-line. http://www.cropnet.pl/dbases/mycotoxins. pdf [dostęp: 15.03.2016].

Danielewicz J., Korbas M., Mrówczyński M. (red.). 2014. Metodyka integrowanej ochrony owsa dla producentów. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań, 48 ss.

Desjardins A.E. 2006. Fusarium Mycotoxins Chemistry Genstics and Biology. APS Press, St. Paul, MN, 260 pp.

Gąsiorowski H. (red.). 1999. Owies. Chemia i technologia. PWRiL, Poznań, 180 ss.

Grajewski J. (red.). 2006. Mikotoksyny i grzyby pleśniowe. Zagrożenie dla człowieka i zwierząt. Wydawnictwo UKW, Bydgoszcz, 201 ss.

Kiecana I., Cegiełko M., Mielniczuk E., Pastucha A. 2015. Występowanie fuzariozy wiech owsa w 2013 roku oraz szkodliwość Fusarium sporotrichioides Sherb. dla wybranych odmian. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin 275: 77–87.

Kiecana I., Cegiełko M., Mielniczuk E., Perkowski J. 2012. The occurrence of Fusarium poae (Peck) Wollenw. on oat (Avena sativa L.) panicles and its harmfulness. Acta Agrobotanica 65 (4): 169–178.

Kiecana I., Mielniczuk E., Perkowski J., Goliński P. 2005. Porażenie wiech przez Fusarium poae (Peck) Wollenw. oraz zawartość mikotoksyn w ziarnie owsa. Acta Agrobotanica 58 (2): 91–102.

Kolenda M., Mroczkowski S. 2013. Mikotoksyny fuzaryjne oraz sposoby ustalania mikotoksynotwórczości: przegląd. [Fusarium mycotoxins and methods of assessing the mycotoxity: a review]. Journal of Central European Agriculture 14 (1): 169–180.

Kuzdraliński A., Paterek A., Gierasimiuk N. 2014. Charakterystyka grzybów z rodzaju Fusarium oraz nowoczesne metody ich identyfikacji. Nauki Przyrodnicze 2 (4): 4–18.

Lange E. 2010. Produkty owsiane jako żywność funkcjonalna. Żywność Nauka Technologia Jakość 17 (3): 7–24.

McKevith B. 2004. Nutritional aspects of cereals. British Nutrition Foundation Nutrition Bulletin 29: 111–142.

Mrówczyński M., Wachowiak H. 2013. Ogólne zasady integrowanej ochrony roślin. s. 12–18. W: „Integrowana ochrona upraw rolniczych” (M. Mrówczyński, red.). PWRiL, Poznań, 153 ss.

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1881/2006 z dnia 19 grudnia 2006 r. ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych (Dz. Urz. UE L 364/5 z dnia 20.12.2006 r.).

Rozporządzenie Komisji (WE) Nr 1126/2007 z dnia 28 września 2007 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1881/2006 ustalające najwyższe dopuszczalne poziomy niektórych zanieczyszczeń w środkach spożywczych w odniesieniu do toksyn Fusarium w kukurydzy i produktach z kukurydzy (Dz. Urz. UE L 255/14 z dnia 29.09.2007 r.).

Stanisławczyk R., Rudy M., Świątek B. 2010. Występowanie mikotoksyn w zbożach i przetworach zbożowych znajdujących się w placówkach handlowych województwa podkarpackiego. [The occurrence of mycotoxins in cereals and cereal products present in retail outlets in the province of Podkarpacie]. Żywność Nauka Technologia Jakość 17 (6): 58–66.

Stuper K., Buśko M., Matysiak A., Perkowski J. 2010. Zanieczyszczenie zbóż grzybami mikroskopowymi oraz ich metabolitami zebranych na terenie Wielkopolski. Aparatura Badawcza i Dydaktyczna 15 (4): 89–96.

Twarużek M., Grajewski J., Kwiatkowska J., Grajewska N., Soszczyńska E. 2012. Mikologiczna ocena jakości ziarna zbóż pochodzących z ekologicznego i konwencjonalnego systemu uprawy. [Mycological evaluation of cereals from organic and conventional systems of farming]. Journal of Research and Applications in Agricultural Engineering 57 (4): 159–163.

Wickiel G., Bednarek-Bartsch A., Wower K., Kardasz P. 2011. Występowanie mikotoksyn w ziarnie różnych odmian owsa. [Occurrence of mycotoxins in the grain of different oats cultivation]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (3): 1415–1419.

Wolny-Koładka K. 2014. Grzyby z rodzaju Fusarium – występowanie, charakterystyka i znaczenie w środowisku. Kosmos 63 (4): 623–633.

Zalecenia Ochrony Roślin na lata 2016/2017. Część II, Rośliny Rolnicze. 2016. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań, 400 ss.