All genetically modified (GM – genetically modified) plants before being authorized for cultivation in the European Union (EU) must undergo a comprehensive risk assessment to the environment (ERA – Environmental Risk Assessment). Risk assessment of GM crops is carried out in steps which consist of the identification of the factors that may negatively affect the environment components, risk characterization, exposure and propose appropriate risk management strategies. Based on the overall conclusions of the ERA, plan of post-market environmental monitoring must be developed. To confirm any hypothesis made in the ERA, regarding the occurrence and impact of potential adverse effects, case specific monitoring is carried out. To identify the occurrence of any unexpected, potentially adverse effects of placing of the GM plants on the market, it is mandatory to conduct general surveillance of the environment. Monitoring system must correspond to the objectives of the environmental protection goals, take into account various elements of the environment and use appropriate and standardized methods. Risk assessment of GM plants should be therefore adapted to the to introduce traits/genes of plant varieties placed on the EU market. This work presents current system of GM plants risk assessment in the EU.

Wszystkie genetycznie zmodyfikowane (GM – genetically modified) rośliny przed dopuszczeniem do uprawy w Unii Europejskiej (UE) muszą przejść kompleksową ocenę ryzyka dla środowiska. Ocena ryzyka uprawy roślin GM jest prowadzona etapowo i obejmuje identyfikację czynników, które mogą negatywnie wpływać na elementy środowiska, prawdopodobieństwo ich wystąpienia, szacowanie narażenia oraz opracowanie strategii zarządzania ryzykiem. Na podstawie wniosków z oceny ryzyka opracowywany jest plan monitorowania GMO (genetically modified organisms) po wprowadzeniu do obrotu. W przypadku zdefiniowania potencjalnego zagrożenia, po wprowadzeniu GMO do uprawy prowadzone jest monitorowanie konkretnego zagrożenia. Niezależnie od tego wymagane jest prowadzenie ogólnego nadzoru środowiska, który umożliwia wykrycie nieprzewidzianych w ocenie ryzyka, potencjalnie negatywnych skutków dla środowiska. Prowadzony system monitorowania musi odpowiadać celom ochrony środowiska, uwzględniać oddziaływanie na różne jego elementy oraz wykorzystywać odpowiednie, wystandaryzowane metody. Ocena ryzyka stosowania roślin GM powinna być dostosowywana do nowych genów/cech wprowadzanych do odmian oferowanych na rynku UE. Praca przedstawia obowiązujący system oceny ryzyka roślin zmodyfikowanych genetycznie w UE.

Carstens K.L., Hayter K., Layton R.J., Romeis J. 2010. A perspective on problem formulation and exposure assessment of transgenic crops. IOBC/WPRS Bulletin 52: 23–30.

CBD 2000. Protokół z Kartageny. Secretariat of the Convention on Biological Diversity (CBD), Montreal. http://www.cbd.int/ biosafety/protocol.shtml. [Accessed: 16.01.2017].

Decyzja Komisji 2009/770/WE z dnia 13 października 2009 r. ustanawiająca standardowe formaty sprawozdań na potrzeby przedstawiania wyników monitorowania zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie jako produktów lub w ich składzie w celu wprowadzania do obrotu, zgodnie z Dyrektywą 2001/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (Dz. U. L 275 z 21.10.2009, s. 9).

Decyzja Rady 2002/811/WE z dnia 3 października 2002 r. ustanawiająca noty wyjaśniające uzupełniające załącznik VII do Dyrektywy 2001/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska organizmów genetycznie zmodyfikowanych i uchylającej Dyrektywę Rady 90/220/EWG (Dz. U. L 280 z 18.10.2002, s. 27).

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady nr 2001/18/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zamierzonego uwalniania do środowiska naturalnego organizmów zmodyfikowanych genetycznie (Dz. Urz. UE L 106 z 17 kwietnia 2001, s. 1; ze zm.).

EFSA 2010. EFSA Panel on Genetically Modified Organisms (GMO). Guidance on the environmental risk assessment of genetically modified plants. EFSA Journal 8 (11): 1879.

FAO/WHO 1996. Biotechnology and food safety. Report of a Joint FAO/WHO Consultation. Food and Agriculture Organization (FAO)/World Health Organization (WHO), Food and Nutrition Paper 61, Rome, Italy. http://www.fao.org/ag/agn/food/pdf/ biotechnology.pdf. [Accessed: 16.01.2017].

Konwencja o różnorodności biologicznej 1992. Sporządzona w Rio de Janeiro dnia 5 czerwca 1992 r. Dz. U. 2002 nr 184 poz. 1532.

OECD 1986. Recombinant DNA safety considerations: Safety considerations for industrial, agricultural and environmental applications of organisms derived by recombinant DNA techniques.

OECD 1993. Safety considerations for biotechnology: scale-up of crop plants. Organisation for Economic Co-Operation and Development, Paris, p. 43.

Raybould A. 2006. Problem formulation and hypothesis testing for environmental risk assessments of genetically modified crops. Environmental Biosafety Research 5 (3): 119–125.

Romeis J., Hellmich R.L., Candolfi M.P., Carstens K., de Schrijver A., Gatehouse A.M.R., Herman R.A. 2010. Recommendations for the design of laboratory studies on non-target arthropods for risk assessment of genetically engineered plants. Transgenic Research 20 (1): 1–22.

Romeis J., Raybould A., Bigler F., Candolfi M.P., Hellmich R.L., Huesing J.E., Shelton A.M. 2013. Deriving criteria to select arthropod species for laboratory tests to assess the ecological risks from cultivating arthropod-resistant genetically engineered crops. Chemosphere 90 (3): 901–909.

Rozporządzenie nr 1829/2003/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 września 2003 r. w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy (Dz. Urz. WE L 268 z 18 października 2003 r.).

Ustawa 2007. Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie (Dz. U. 2007 nr 75 poz. 493).

Wolt J.D., Keese P., Raybould A., Fitzpatrick J.W., Burachik M., Gray A., Olin S.S., Schiemann J., Sears M., Wu F. 2010. Problem formulation in the environmental risk assessment for genetically modified plants. Transgenic Research 19 (3): 425–436.