Progress in Plant Protection

The health of the forest stand along urban routes of different traffic intensity in Szczecin
Zdrowotność drzewostanu wzdłuż ciągów komunikacyjnych o różnym stopniu natężenia ruchu ulicznego w Szczecinie 

Magdalena Dzięgielewska, e-mail: mdziegielewska@zut.edu.pl

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Słowackiego 17, 71-434 Szczecin, Polska

Iwona Adamska, e-mail: Iwona.Adamska@zut.edu.pl

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie, Słowackiego 17, 71-434 Szczecin, Polska
Streszczenie

The occurrence of specific insect pests and diseases on the three species of trees: Acer platanoides, Acer pseudoplatanus and Tilia platyphyllos in varying degrees air pollution of urban traffic routes was evaluated. In the two-year study (2014–2015) 11 species of fungi and 11 species of pests were recorded. The aphids Aphididae and eriophyoid mites Eriophyoidea were the most numerous among the pests identified on the trees, especially near traffic routes with high degree of air pollution. The same situation was observed for fungi. Two species of fungi: Discula umbrinella and Melasmia acerina were the most dominant and the latter one – has been considered an indicator species of urban air pollution.


Badano występowanie specyficznych szkodników i chorób na trzech wybranych gatunkach drzew rosnących wzdłuż ciągów komunikacyjnych o różnym stopniu zanieczyszczenia powietrza. Podczas dwuletnich badań (2014–2015) odnotowano 11 gatunków grzybów i 11 gatunków szkodników. Najliczniejsze wśród szkodników były mszyce i szpeciele, szczególnie w pobliżu dróg o wysokim stopniu skażenia zanieczyszczeniami. Podobne wyniki uzyskano w przypadku grzybów. Wśród dominujących grzybów wyróżniono dwa gatunki: Discula umbrinella i Melasmia acerina, który uważany jest za gatunek wskaźnikowy zanieczyszczenia powietrza.


Słowa kluczowe
pathogens; pests; population; urban greenery; anthropogenic impact; patogeny; szkodniki; populacja; zieleń miejska; antropopresja 
Referencje

Baranowska-Morek A. 2003. Roślinne mechanizmy tolerancji na toksyczne działanie metali ciężkich. Kosmos 52 (2–3): 283–295.

Baranowski T., Parus A., Fajfer B. 2002. Występowanie szrotówka kasztanowcowiaczka [Cameraria ohridella (Deschka & Dimić)] na kasztanowcach w Poznaniu w latach 2000–2001. [The occurrence of Cameraria ohridella (Deschka & Dimić) on Aesculus hippocastanum in Poznań in 2000–2001]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 42 (2): 654–657.

Barczak T., Bennewicz J. 2014. Mszyce środowisk zurbanizowanych. s. 65–75. W: “Urban Fauna. Animal, Man, and the City – Interactions and Relationships” (P. Indykiewicz, J. Böhner, eds.). ArtStudio, Bydgoszcz, 397 pp.

Borowiak-Sobkowiak B., Wilkaniec B., Durak R. 2012a. Afidofauna (Hemiptera: Aphidoidea) drzew i krzewów zieleni miejskiej Poznania. Część 2: Ogród Zoologiczny. Nowe Zoo. Wiadomości Entomologiczne 31 (4): 221–229.

Borowiak-Sobkowiak B., Wilkaniec B., Durak R. 2012b. Afidofauna drzew i krzewów zieleni miejskiej Poznania. Część 1: Ogród Zoologiczny. Stare Zoo. Wiadomości Entomologiczne 31 (3): 141–152.

Brandenburger W. 1985. Parasitische Pilze an Gefäβpflanzen in Europa. Fischer, Stuttgart, 1248 pp.

Braun U. 1987. A Monograph of the Erysiphales (Powdery Mildews). Nova Hedwigia, Berlin, 700 pp.

Chmielewski W. 1994. Wieloletnie obserwacje fenologiczne drzew i skład chemiczny liści w ocenie stopnia zanieczyszczenia środowiska miejskiego. s. 211–218. W: „Reakcje biologiczne drzew na zanieczyszczenia przemysłowe” (R. Siwicki, red.). III Krajowe Sympozjum. Kórnik, 21–26 maja 1994. Wyd. Sorus, 631 ss.

Chudzicka E., Skibińska E., Winiarska G. 1998. Zasiedlanie środowiska miejskiego przez owady na przykładzie Warszawy. s. 47–56. W: „Fauna miast” (T. Barczak, P. Indykiewicz, red.). Wyd. ATR, Bydgoszcz, 263 ss.

Cichocka E., Goszczyński W. 1991. Mszyce zasiedlające drzewa uliczne w Warszawie. s. 9–18. W: „Mszyce i ich bionomia, szkodliwość i wrogowie naturalni” (E. Cichocka, red.). PAN, Warszawa, 119 ss.

Cichocka E., Goszczyński W., Szybczyski K. 1998. Mszyce i ich naturalni wrogowie na klonach w Warszawie. s. 83–88. W: „Fauna miast” (T. Barczak, P. Indykiewicz, red.). Wyd. ATR, Bydgoszcz, 263 pp.

Curzydło J. 1989. Ołów i cynk w roślinach i glebach w sąsiedztwie drogowych szlaków komunikacyjnych. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej w Krakowie 127, 70 ss.

Dobrzańska B.M. 2012. Zagrożenie lasów. W: „Ochrona środowiska przyrodniczego” (B. Dobrzańska, G. Dobrzański, D. Kiełczewski, red.). PWN, Warszawa, 459 ss.

Downing P., Richardson D.H.S. 1990. Leafyeasts as indicators of air quality in Europe. Environmental Pollution 66 (3): 223–235.

Ellis M.B., Ellis J.P. 1987. Microfungi of Land Plants. An Identification Handbook. Croom Helm, London, 818 pp.

Ghosh M., Singh S.P. 2005. A review of phytoremediation of heavy metals and utilization of its byproducts. Applied Ecology and Environmental Research 3 (1): 1–18.

Gruca-Królikowska S., Wacławek W. 2006. Metale w środowisku. Cz. II. Wpływ metali ciężkich na rośliny. Chemia Dydaktyka Ekologia Meteorologia 11 (1–2): 41–56.

Grzesiuk S., Koczowska I., Górecki R. 1999. Fizjologiczne podstawy odporności roślin na choroby. Wyd. ATR, Olsztyn, 284 ss.

Grzywacz A. 1973a. Sensitivity of Fomes annosus Fr. Cooke and Schizophyllum commune Fr. to air pollution with sulphur dioxide. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 42 (3): 347–360.

Grzywacz A. 1973b. Występowanie grzybów chorobotwórczych w nadleśnictwie Panewnik objętym wpływem przemysłowych zanieczyszczeń powietrza. Zeszyty Naukowe Akademii Rolniczej we Wrocławiu, Leśnictwo 19: 91–99.

Grzywacz A. 1973c. Występowanie niektórych grzybów chorobotwórczych w lasach okręgów przemysłowych. Sylwan 9: 29–37.

Grzywacz A., Ważny J. 1973. The impact of industrial air pollutants on the occurrence of several important pathogenic fungi of forest trees in Poland. European Journal of Forest Pathology 3: 129–141.

Gutowski J., Królik R., Partyka M. 1992. Studia nad biologią, występowaniem i znaczeniem gospodarczym w Polsce bogatków z rodzaju Paenops Dejan (Coleoptera: Buprestidae). Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa 736: 77–192.

Harborne J.B. 1997. Ekologia biochemiczna. PWN, Warszawa, 351 ss.

Hughes P.R. 1988. Insect populations on host plants subjected to air pollution. In: “Plant Stress – Insect Interactions” (E.A. Heinrichs, ed.). John Wiley and Sons, Inc, New York 8: 249–319.

Indeka L., Karaczun Z. 1999. Akumulacja wybranych metali ciężkich w glebach przy ruchliwych trasach komunikacyjnych. Ekologia i Technika VII, 6 (99): 174–180.

Kosiba P. 2007. Impact of air pollution on the occurrence of Rhytisma acerinum “tar-spot” on maple leaves. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 76 (4): 333–343.

Leith I.D., Fowler D. 1987. Urban distribution of Rhytisma acerinum (Pers.) Fries (tar spot) on sycamore. New Phytologist 108 (2): 175–181.

Leszczyński B. 2001. Naturalna odporność roślin na szkodniki. s. 87–108. W: „Biochemiczne oddziaływania środowiskowe” (W. Oleszek, K. Głowniak, B. Leszczyński, red.). Akademia Medyczna, Lublin, 314 ss.

Lubiarz M., Cichocka E., Goszczyński W. 2011. Landscape type and species richness and composition of Arthropoda. Part. II. Urban landscape. Aphids and Other Hemipterous Insects 17: 41–53.

Łabanowski G. 1996. Klucz do oznaczania szkodników roślin ozdobnych na podstawie uszkodzeń. s. 232–385. W: „Diagnostyka szkodników roślin i ich wrogów naturalnych. T 2.” (J. Boczek, red.). SGGW Warszawa, 385 ss.

Łabanowski G., Soika G. 2003. Szkodniki ozdobnych drzew liściastych. Plantpress, Kraków, 126 ss.

Łabanowski G., Soika G. 2008. Zasiedlenie drzew i krzewów ozdobnych przez szkodliwe roztocze i owady w środowisku zurbanizowanym. s. 571–576. W: „Fauna miast. Ochronić różnorodność biologiczną w miastach” (P. Indykiewicz, L. Jerzak, T. Barczak, red.). Wyd. Sar „Pomorze”, Bydgoszcz, 634 ss.

Łuszczyński J. 2002. Możliwości i sposoby wykorzystania grzybów w monitoringu środowiska. Regionalny Monitoring Środowiska Przyrodniczego. Kieleckie Towarzystwo Naukowe, Kielce 3: 53–55.

Marcinkowska J. 2003. Oznaczanie rodzajów grzybów ważnych w patologii roślin. Fundacja Rozwój SGGW, Warszawa, 328 ss.

Mułenko W. 1998. Mikroskopowe grzyby fitopatogeniczne w strukturze naturalnych zbiorowisk leśnych. Uniwersytet Marii Curie- -Skłodowskiej, Lublin, 188 ss.

Mułenko W., Majewski T., Ruszkiewicz-Michalska M. 2008. A Preliminary Checklist of Micromycetes in Poland. W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, Kraków, 752 pp.

Ociepa-Kubicka A., Ociepa E. 2012. Toksyczne oddziaływanie metali ciężkich na rośliny, zwierzęta i ludzi. Inżynieria i Ochrona Środowiska 15 (2): 169–180.

Pawluk K., Fronczyk J., Garbulewski K. 2011. Przepuszczalne bariery reaktywne w ochronie środowiska wzdłuż tras komunikacyjnych. s. 137–144. W: „Nowoczesne rozwiązania w inżynierii i ochronie środowiska. Tom II” (S. Anisimov, J. Danielewicz, E. Szczechowiak, G. Bartnicki, M. Klimczak, red.). Oficyna Wydawnicza Politechniki Wrocławskiej, Wrocław, 393 ss.

Pisarski В., Chudzicka E., Nowakowski E., Skibińska E., Jędryczkowski W. 1984. Rola fauny na terenach zielonych miast, na przykładzie Warszawy. s. 203–219. W: „Wpływ zieleni na kształtowanie środowiska miejskiego” (H.B. Szczepanowska, red.). PWN, Warszawa.

Siwek M. 2008. Rośliny w skażonym metalami ciężkimi środowisku poprzemysłowym. Część II. Mechanizmy detoksyfikacji i strategie przystosowania roślin do wysokich stężeń metali ciężkich. Wiadomości Botaniczne 52 (3/4): 7–23.

Soika G. 2007. Szpeciele z rodzaju Eriophyes występujące na lipach w parkach. [Eriophyoid mites from Eriophyes genus occurring on lime trees in parks]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 47 (1): 374–377.

Sucharzewska E. 2007. Strategie życiowe wybranych gatunków z rzędu Erysiphales w warunkach zróżnicowanej antropopresji. Rozprawa doktorska. Katedra Mykologii. Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie.

Sucharzewska E. 2013. Grzyby saprotroficzne i fitopatogeniczne w monitoringu ekosystemów lądowych. s. 100–124. W: „Biologiczne metody oceny stanu środowiska. Tom 1. Ekosystemy lądowe” (M. Dynowska, H. Ciecierska, red.). Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olszynie, 268 ss.

Sutton B.C. 1980. The Coelomycetes. CMI, Kew, 696 pp.

Sytykiewicz H. 2007. Biochemiczne i anatomiczne aspekty żerowania mszycy czeremchowo-zbożowej (Rhopalosiphum padi L.) na żywicielu pierwotnym. Rozprawa doktorska. Akademia Podlaska, Siedlce, 165 ss.

Śliwa P. 2006. The main pests of ornamental trees grown in Kraków. Visnyk of Lviv University Biology Series 42: 97–100.

Wilkaniec B. 1994. Aphidofauna of selected tree species in the urban area of Poznań. Aphids and Other Homopterous Insects 4: 71–79.

Wilkaniec B., Breś W., Frużyńska-Jóźwiak D., Borowiak-Sobkowiak B., Wilkaniec A. 2012. The assessment of chemical properties of the soil, the chemical composition of leaves and the occurrence of diseases on Acer platanoides and Tilia cordata in selected sites of urban greenery in Poznań. Phytopathologia 65: 13–22.

Winiarska G. 2000. Owady w mieście – wybrane zagadnienia dotyczące zagrożenia i ochrony entomofauny w ekosystemie miejskim. Wiadomości Entomologiczne 18, Supl. 2: 121–128.

Progress in Plant Protection (2016) 56: 191-198
Data pierwszej publikacji on-line: 2016-05-24 13:37:55
http://dx.doi.org/10.14199/ppp-2016-032
Pełny tekst (.PDF) BibTeX Mendeley Powrót do listy