Badania wykonano w Szałkowie k. Iławy (woj. warmińsko-mazurskie) w latach 2021–2023 na kukurydzy zwyczajnej odmiany ES Perspective (FAO 240) uprawianej na ziarno. W doświadczeniu wykorzystano dwa biopreparaty przeciwko omacnicy prosowiance (Ostrinia nubi­lalis Hbn.). Pierwszy zawierał błonkówki gatunku Trichogramma brassicae, a drugi białko z Bacillus thuringiensiss ssp. kurstaki szczepEG 2348. Biopreparaty stosowano jeden lub dwa razy w sezonie uprawowym kukurydzy, w dwóch dawkach. Najlepszą skuteczność uzy­skano stosując T. brassicae w dwóch dawkach uwalniając łącznie 330 tys. imago/ha, co pozwoliło w analizowanym trzyleciu w 67,7% zabezpieczyć rośliny przed uszkodzeniami powodowanymi przez fitofaga. Jednokrotne opryskiwanie roślin białkiem z B. thuringiensisw dawce 1,0 kg/ha tylko w 36,6% zabezpieczyło rośliny kukurydzy przed O. nubilalis w trzyleciu. Dwa zabiegi z użyciem B. thuringiensis, alew dawce po 0,5 kg/ha zabezpieczyły rośliny na poziomie 50,9%. Dwukrotne użycie tego samego biopreparatu bakteryjnego, alew dawkach po 1,0 kg/ha pozwoliło zabezpieczyć rośliny przed szkodnikiem na poziomie 60,3%.

The research was carried out in Szałków near Iława (Warmian-Masurian voivodeship) in 2021–2023 on fodder maize of the ES Perspective variety (FAO 240) cultivated for grain. Two biopreparations against Ostrinia nubilalis Hbn. were used in the experiment. The first con­tained the wasp of the species Trichogramma brassicae, and the second contained protein from Bacillus thuringiensiss ssp. kurstaki strainEG 2348. Both biopreparations were applied once or twice during the maize growing season at two doses. The best effectiveness was achieved using T. brassicae in two doses, releasing a total of 330,000 imago/ha, which allowed for 67.7% protection of plants from phy­tophagous damage over the three-year period analyzed. A single spraying of maize plants with protein from B. thuringiensis at a dose of 1.0 kg/ha only provided 36.6% protection against O. nubilalis over the three-year period. Two treatments with B. thuringiensis, but at a dose of 0.5 kg/ha each, provided 50.9% protection. Two applications of the same bacterial biopreparation, but at doses of 1.0 kg/ha, provided 60.3% protection against the pest.

Adamek B., Bereś P.K., Dereń K., Dobrzyńska N., Gorzała G., Grzbiela M., Kontowski Ł., Kupczyński R., Siekaniec Ł., Zwoliń-ska J. (red.). 2023. Biobezpieczeństwo w produkcji żywności – od etyki do ekonomiki. [Biosafety in food production – from ethics to economics]. Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa, 185 ss. ISBN 978-83-67450-46-1. DOI: 10.7366/9788367450461

Artyszak A., Gozdowski D., Pągowski K., Jonczak J., Popielec R. 2025. Wpływ nawożenia doglebowego i aplikacji dolistnej nawozów zawierających krzem i wapń na zdrowotność roślin kukurydzy. [Effect of soil fertilization and foliar application of silicon and calcium-containing fertilizers on maize plant health]. Progress in Plant Protection 65 (2): 63–72. DOI: 10.14199/ ppp-2025-007

Baran M., Roik K., Bocianowski J. 2022. Analiza monitoringu uszkodzeń kukurydzy powodowanych przez omacnicę prosowian­kę (Ostrinia nubilalis Hbn.) w Polsce w latach 2006–2016. [Analysis of monitoring of maize damage caused by the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) in Poland in 2006–2016]. Progress in Plant Protection 62 (4): 199–207. DOI: 10.14199/ ppp-2022-022

Bažok R., Barèiæ J.I., Kos T., Èuljak T.G., Šiloviæ M., Jelovèan S., Kozina A. 2009. Monitoring and efficacy of selected insectici­des for European corn borer (Ostrinia nubilalis Hubn., Lepidoptera: Crambidae) control. Journal of Pest Science 82: 311–319. DOI: 10.1007/s10340-009-0255-z

Bereś P.K. 2008. Efekty biologicznego zwalczania omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) w południowo-wschodniej Polsce. [Effects of biological control of European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) in South-Eastern Poland]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (4): 1281–1284.

Bereś P.K. 2012a. Szkodliwość omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) dla kukurydzy (Zea mays L.) w południowo­-wschodniej Polsce w latach 1994–2011. [Harmfulness of European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) to maize (Zea mays L.) in south-eastern Poland in 1994–2011]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 52 (1): 9–13. DOI: 10.14199/ ppp-2012-001

Bereś P.K. 2012b. Damage caused by Ostrinia nubilalis Hbn. to fodder maize (Zea mays L.), sweet maize (Zea mays var. sac­charata [Sturtev.] L.H. Bailey) and sweet sorghum (Sorghum bicolor [L.] Moench) near Rzeszów (south-eastern Poland) in 2008–2010. Acta Scientiarum Polonorum, Series Agricultura 11 (3): 3–16.

Bereś P.K. 2013. Studium nad doskonaleniem integrowanej ochrony kukurydzy przed zachodnią kukurydzianą stonką korzeniową (Diabrotica virgifera virgifera LeConte) i omacnicą prosowianką (Ostrinia nubilalis Hbn.). [Study on the improvement of in­tegrated maize protection against the Western corn rootworm (Diabrotica virgifera virgifera LeConte) and the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.). Rozprawy Naukowe Instytutu Ochrony Roślin, Poznań, 29, 183 ss.

Bereś P.K. 2016a. Omacnica prosowianka bez tajemnic. Kompendium wiedzy. [European corn borer without secrets. Knowledge compendium]. Hortpress, Warszawa, 128 ss. ISBN 978-83-657-823-80.

Bereś P.K. 2016b. Efficacy of spinosad and Bacillus thuringiensis var. kurstaki in biological control of the European corn borer on sweet corn. Acta Scientiarum Polonorum, Series Hortorum Cultus 15 (6): 19–35.

Bereś P.K. 2021. Uprawa i wykorzystanie ziarna kukurydzy dla celów spożywczych. [Cultivation and use of maize grain for food purposes]. Ulotka informacyjna. Polski Związek Producentów Kukurydzy, Poznań, 4 ss.

Bereś P.K. 2023. Problemy w uprawie kukurydzy – abiotyczne i biotyczne. [Problems in corn cultivation – abiotic and biotic]. Polski Związek Producentów Kukurydzy, Poznań, 51 ss. ISBN 978-83-63257-14-9.

Bereś P.K. 2024a. Ograniczenie ryzyka związanego ze stosowaniem środków ochrony roślin. [Reducing the risks associated with the use of pesticides]. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Warszawa, 48 ss. ISBN 978-83-60408-68-1.

Bereś P.K. 2024b. Biologiczna ochrona upraw roślin rolniczych przed agrofagami. [Biological protection of agricultural crops against agrophages]. Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego, Warszawa, 72 ss. ISBN 978-83-60408-67-4.

Bereś P.K., Gołębiowska H., Idziak R., Sczepaniak W., Majewski A., Skudlarski J., Wieremczuk A., Wachowski A. 2019. Atlas kukurydza. Identyfikacja agrofagów i niedoborów pokarmowych oraz innych czynników. [Maize Atlas: Identifying pests, nutritional deficiencies, and other factors]. Wydanie III. Agro Profil, Suchy Las, 407 ss. ISBN 978-83-950876-8-4.

Bereś P.K., Konefał T. 2010. Distribution range of the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) on maize in 2004–2008 in Poland. Journal of Plant Protection Research 50 (3): 326–334. DOI: 10.2478/v10045-010-0056-7

Bereś P.K., Konefał T. 2015. Występowanie Ostrinia nubilalis (Hbn.) on maize (Zea mays) w Polsce w latach 2009–2012. [Occurrence of Ostrinia nubilalis (Hbn.) on maize (Zea mays L.) in Poland in 2009–2012]. Progress in Plant Protection 55 (3): 296–304. DOI: 10.14199/ppp-2015-052

Bereś P.K., Lisowicz F. 2005. Przydatność kruszynka (Trichogramma spp.) w ochronie kukurydzy przed omacnicą prosowianką (Ostrinia nubilalis Hbn.) w gospodarstwach ekologicznych. [Effectiveness of Trichogramma spp. in maize protection against European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) in ecological farms]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 45 (1): 47–51.

Bereś P.K., Mrówczyński M. (red.). 2017. Metodyka integrowanej ochrony i produkcji kukurydzy dla doradców. [Integrated ma­ize protection and production methodology for advisors]. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań, 261 ss. ISBN 978-83-64655-23-4.

Bereś P.K., Mrówczyński M., Korbas M., Paradowski A. 2013. Integrowana ochrona kukurydzy w Polsce – aktualny stan badań i wdrożeń. [Integrated maize protection in Poland – current state of research and implementation]. Progress in Plant Protection/ Postępy w Ochronie Roślin 53 (1): 167–175. DOI: 10.14199/ppp-2013-136

Bereś P.K., Pruszyński G. 2008. Ochrona kukurydzy przed szkodnikami w produkcji integrowanej. [Pest management in integrated maize production]. Acta Scientiarum Polonorum, Agricultura 7 (4): 19–32.

Bereś P.K., Siekaniec Ł., Kontowski Ł. 2022. Występowanie chorób kukurydzy (Zea mays L.) powodowanych przez grzyby na polach prowadzonych w wieloletniej monokulturze w południowo-wschodniej Polsce w latach 2010–2021. [Occurrence of maize (Zea mays L.) diseases caused by fungi on long-term monoculture fields in south-eastern Poland in 2010–2021]. Progress in Plant Protection 62 (2): 117–127. DOI: 10.14199/ppp-2022-014

Bereś P.K., Ziętara P., Nakonieczny M., Kontowski Ł., Grzbiela M., Augustyniak M. 2022. Cydalima perspectalis in Poland – 8 years of invasion against the background of three other invasive species. Diversity 14 (1): 22. DOI: 10.3390/d14010022

Bzowska-Bakalarz M., Bulak P., Bereś P.K., Czarnigowska A., Czarnigowski J., Karamon B., Pniak M., Bieganowski A. 2020. Using gyroplane for application of Trichogramma spp. against the European corn borer in maize. Pest Management Science 76 (6): 2243–2250. DOI: 10.1002/ps.5762

CABI 2022. Ostrinia nubilalis (European maize borer). CABI Compendium No 46129. DOI: 10.1079/cabicompendium.46129

EPPO 2002. Ostrinia nubilalis (PYRUNU). EPPO Global Database. https://gd.eppo.int/taxon/PYRUNU [dostęp: 10.09.2025].

Florczak L. 2024. Od bakterii do biopreparatu – Bacillus thuringiensis w ochronie roślin. [From bacteria to biopreparation – Bacillus thuringiensis in plant protection]. Progress in Plant Protection 64 (4): 204–217. DOI: 10.14199/ppp-2024-020

Haliniarz M., Bojarczyk M. 2007. Szkodliwość omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) dla transgenicznych i wyjścio­wych odmian kukurydzy. [Harmfulness of the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) on transgenic and non-transgenic maize varieties]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 47 (4): 145–148.

Hwang I.C., Park C., Kang D.K., Jin N.Y., Jung S., Seo M.J., Kim J.E., Youn Y.N., Yu Y.M. 2010. Combined application of Trichogramma ostriniae and Bacillus thuringiensis for eco-friendly control of Plutella xylostella. Journal of the Korean Society for Applied Biological Chemistry 53: 316–322. DOI: 10.3839/jksabc.2010.049

Kania C. 1962a. Szkodliwa entomofauna kukurydzy obserwowana w okolicach Wrocławia w latach 1956–1959 (cz. I). [Pestilent entomofauna of maize observed in the environs of Wrocław in 1956–1959. Part I]. Polskie Pismo Entomologiczne, Seria B, 1–2 (25–26): 53–69.

Kania C. 1962b. Szkodliwa entomofauna kukurydzy obserwowana w okolicach Wrocławia w latach 1956–1959 (cz. II). [Pestilent entomofauna of maize observed in the environs of Wrocław in 1956–1959. Part II]. Polskie Pismo Entomologiczne, Seria B, 3–4 (27–28): 183–216.

Klimek-Kopyra A., Szmigiel A., Zajac T., Kidacka A. 2012. Some aspects of cultivation and utilization of waxy maize (Zea mays L. ssp. ceratina). Acta Agrobotanica 65 (3): 3–12.

Kontowski Ł., Bereś P.K. 2023. Dynamika lotów omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) w województwie warmińsko­-mazurskim w latach 2020–2023 – pierwsze dane. [Flight dynamics of European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) in the Warmian-Masurian voivodeship in 2020–2023 – first date. Progress in Plant Protection 63 (4): 253–260. DOI: 10.14199/ppp- 2023-026

Korbas M. 2006. Głownie kukurydzy i inne choroby – szkodliwość i możliwości zwalczania. [Common smuts of maize and other diseases – harmfulness and possibilities of their control]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 46 (1): 354–357.

Kotecki A., Artyszak A., Bielski S., Budzyński W., Dubis B., Głąb L., Michalski T., Sawicka B., Sowiński J., Szempliński W., Wyszyński Z. 2020. Uprawa roślin. [Plant cultivation]. Tom II. (A. Kotecki, red.). Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu, Wrocław, 528 ss.

Krasowicz S., Madej A. 2020. Organizacyjno-ekonomiczne uwarunkowania produkcji zbóż w różnych regionach Polski. [Organizational and economical conditions of grain production in different regions of Poland]. Studia i Raporty IUNG-PIB 62 (16): 35–70. DOI: 10.26114/sir.iung.2020.62.02

Lisowicz F. 1995. Omacnica prosowianka – groźny szkodnik kukurydzy. [European corn borer – a dangerous maize pest]. Ochrona Roślin 5: 6–7.

Lisowicz F. 2003. Narastająca szkodliwość omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) dla kukurydzy w południowo-wschod­niej Polsce. [The increasing harmfulness of the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) to maize in southeastern Poland]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 43 (1): 247–250.

Lisowicz F., Kot J. 1999. Efekty introdukcji kruszynka (Trichogramma spp.) w zwalczaniu omacnicy prosowianki (Ostrinia nu­bilahis Hbn.) na kukurydzy. [Effectiveness of Trichogramma spp. in controling the European corn borer (Ostrinia nubilahis Hbn.) on maize]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 39 (2): 493–495.

Lisowicz F., Tekiela A. 2004. Szkodniki i choroby kukurydzy oraz ich zwalczanie. [Pests and diseases of maize and their con­trol]. s. 52–64. W: Technologia produkcji kukurydzy. [Maize production technology] (A. Dubas, red.). Wieś Jutra, Warszawa, 133 ss. ISBN 83-89503-17-4.

Martel C., Réjasse A., Rousset F., Bethenod M.T., Bourget D. 2003. Host-plant-associated genetic differentiation in northern French populations of the European corn borer. Heredity 90 (2): 141–149. DOI: 10.1038/sj.hdy.6800186

Mazurek J., Hurej M. 1999. Próby zwalczania omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) na kukurydzy cukrowej. [Attempts to control the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) on sweet corn]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 39 (2): 432–435.

Mazurek J., Hurej M., Jackowski J. 2005. The effectiveness of selected chemical and biological insecticides in control of European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) on sweet corn. [Skuteczność wybranych chemicznych i biologicznych insektycydów w zwalczaniu omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.)]. Journal of Plant Protection Research 45 (1): 41–47.

Mrówczyński M. 2013. Integrowana ochrona upraw rolniczych. [Integrated agricultural crop protection]. Tom I. Podstawy integrowanej ochrony. [Basics of integrated plant protection.]. Powszechne Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Poznań, 153 ss.

Nalepa B., Pietrzak-Fiećko R., Juan C., Mañes J., Kiełczewska K. 2022. Mykotoksyny w żywności – charakterystyka, zagrożenia, metody wykrywania i zapobieganie. [Mycotoxins in food – characteristics, threats, methods of detection and prevention]. s. 7–30. W: Wybrane zagadnienia z zakresu mikrobiologii i innych nauk przyrodniczych. [Selected issues in the field of mi­crobiology and other natural sciences] (K. Kalbarczyk, I. Domina, red.). Wydawnictwo Tygiel, Lublin, 177 ss. ISBN 978-83- 67104-35-7.

Nascimento P.T., Fadini M.A.M., Valicente F.H., Ribeiro P.E.A. 2018. Does Bacillus thuringiensis have adverse effects on the host egg location by parasitoid wasps? Revista Brasileira de Entomologia 62 (4): 260–266. DOI: 10.1016/j.rbe.2018.09.006

Nawrocka B., Szafranek P., Rybczyński D., Wieprzkiewicz A. 2011. Efektywność biologicznego środka ochrony roślin opartego na Bacillus thuringiensis var. kurstaki w zwalczaniu omacnicy prosowianki Ostrinia nubilalis Hübner na kukurydzy cukrowej. [Efficiency of a biological plant protection product based on Bacillus thuringiensis var. kurstaki in controlling the European corn borer Ostrinia nubilalis Hübner on sweet corn]. Nowości Warzywnicze/Vegetable Crops News 52: 25–31.

PZPK 2023. Powierzchnia uprawy kukurydzy w Polsce w 2023 r. [Maize cultivation area in Poland in 2023]. Polski Związek Producentów Kukurydzy, Poznań. https://kukurydza.info.pl/powierzchnia-uprawy-kukurydzy-w-polsce-w-2023-r/ [dostęp: 03.09.2025].

PZPK 2024. Powierzchnia uprawy kukurydzy w Polsce w 2024 r. [Maize cultivation area in Poland in 2024]. Polski Związek Producentów Kukurydzy, Poznań. https://kukurydza.info.pl/powierzchnia-uprawy-kukurydzy-w-polsce-w-2024-r/ [dostęp: 03.09.2025].

Régnier B., Legrand J., Calatayud P.-A., Rebaudo F. 2023. Developmental differentiations of major maize stemborers due to global warming in temperate and tropical climates. Insects 14 (1): 51. DOI: 10.3390/insects14010051

Rejestr 2025. Rejestr środków ochrony roślin. [Register plant protection products]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Warszawa. https://www.gov.pl/web/rolnictwo/rejestr-rodkow-ochrony-roslin [dostęp: 02.09.2025].

Sierpińska A. 2000. Bacillus thuringiensis w ochronie lasu – alternatywa dla insektycydów chemicznych. [Bacillus thuringiensis – an option for the control of defoliating Lepidoptera in forestry]. Prace Instytutu Badawczego Leśnictwa, Seria A 2 (895–899): 71–99.

Strażyński P., Tratwal A., Sosnowska D., Mrówczyński M. 2024. Integrowana ochrona roślin – stan i określenie zagrożeń w kon­tekście wyzwań związanych z wdrażaniem nowej perspektywy Unii Europejskiej na lata 2023–2027. [Integrated pest manage­ment – status and identification of risks in the context of challenges related to the implementation of the new European Union perspective for 2023–2027]. Progress in Plant Protection 64 (4): 169–179. DOI: 10.14199/ppp-2024-016

Sulewska H., Ptaszyńska G. 2007. Podatność odmian kukurydzy na ploniarkę zbożówkę (Oscinella frit L.) i omacnicę prosowian­kę (Ostrinia nubilalis Hbn.). [Susceptibility of maize varieties to the frit fly (Oscinella frit L.) and the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.)]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 47 (4): 220–223.

Szulc P. 2013. Występowanie omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) w zależności od zasobności gleby w azot oraz od formy nawozu azotowego. [Occurrence of European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) depending on soil content of nitrogen and a form of nitrogen fertilizer]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 53 (1): 74–77. DOI: 10.14199/ppp- 2013-120

Szulc P., Idziak R., Woźnica Z., Sobiech Ł. 2014. Ocena podatności mieszańców kukurydzy (Zea mays L.) typu „stay-green” na występowanie głowni kukurydzy [Ustilago maydis (DC.) Corda] oraz omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.). [Assessment of susceptibility of „stay-green” type maize cultivars (Zea mays L.) to maize smut [Ustilago maydis (DC.) Corda] and European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.)]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 54 (3): 368–374. DOI: 10.14199/ppp-2014-060

Szymańska G., Sulewska H., Grochot G. 2011. Zróżnicowanie podatności odmian kukurydzy na choroby i szkodniki. [Variation in the susceptibility of maize varieties to diseases and pests]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 51 (1): 436–440.

Tekiela A., Bereś P., Grajewski J., Miklaszewska K. 2005. Wpływ zwalczania chorób i szkodników kukurydzy na zasiedlenie ziarna przez grzyby i zawartość mikotoksyn. [Influence of maize diseases and pests control on occurrence of fungi on grain and content of mycotoxins]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 45 (2): 1149–1152.

Tratwal A., Bereś P.K. (red.). 2016. Poradnik sygnalizatora ochrony kukurydzy. [Maize protection signal guide]. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań, 193 ss. ISBN 978-83-64655-19-7.

Vaez N., Iranipour S., Hejazi M.J. 2020. Effect of Bacillus thuringiensis on Trichogramma brassicae life history parameters. Journal of Applied Research in Plant Protection 9 (3): 27–45.

Wałkowski W., Bubniewicz P. 2004. Omacnica prosowianka (Ostrinia nubilalis Hbn.) – ekspansywny szkodnik kukurydzy w Wielkopolsce. [European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) – an expansive pest of maize in Wielkopolska region]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 44 (2): 1187–1190.

Żołnierz R., Hurej M. 2005. Występowanie omacnicy prosowianki (Ostrinia nubilalis Hbn.) na plantacji kukurydzy nasiennej na terenie województwa opolskiego. [Infestation of corn grown for seeds by the European corn borer (Ostrinia nubilalis Hbn.) in Opole province]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 45 (2): 1233–1236.