Permanentna presja ze strony człowieka na polach uprawnych jest czynnikiem kształtującym oraz modyfikującym skład i strukturę zbioro­wisk segetalnych. Na polach uprawnych, zwłaszcza wielkoobszarowych, obserwuje się zjawisko zubożenia składu gatunkowego i powsta­wania zbiorowisk fragmentarycznych z niewielką liczbą gatunków. Zanikają zbiorowiska właściwe dla danego typu gleb lub upraw. W zbio­rowiskach zmniejsza się liczba gatunków ogółem, natomiast rośnie liczebność gatunków uciążliwych, co powoduje wzrost zachwaszczenia łanów. Problemem stają się chwasty o szerokich możliwościach przystosowawczych, w tym również gatunki ruderalne, które zaczynają pojawiać się coraz częściej na polach uprawnych. W ostatnich latach obserwuje się również wzrost nasilenia gatunków ciepłolubnych. Wśród nich pojawiają się nowe taksony występujące dotąd na południu Europy, takie jak zaślaz pospolity (Abutilon theophrasti Medik.), czy ambrozja bylicolistna (Ambrosia artemisiifolia L.). W najbliższej przyszłości należy spodziewać się problemów ze strony takich gatun­ków, jak sorgo aleppskie [Sorgum halepense (L.) Pers.], włosówka kosmata [Eriochloa villosa (Thunb.) Kunth.], czy starzec nierównozębny (Senecio inaequidens DC), stwarzających spore zagrożenie u naszych południowych sąsiadów.

Permanent human pressure on agricultural fields is a factor shaping and modifying the composition and structure of segetal commu­nities. On arable fields, especially large-area ones, the phenomenon of impoverishment of species composition and the formation of fragmentary communities with a small number of species is observed. Communities appropriate for a given type of soil or crops are disappearing. In the communities, the total number of species is decreasing, but the number of troublesome species is increasing, which causes an increase in weed infestation of the stands. Weeds with wide adaptability, including ruderal species, which are starting to ap­pear more and more often on agricultural fields, are becoming a problem. In recent years, an increase in the intensity of thermophilic species has also been observed. Among them, new taxa appear so far in southern Europe, such as common velvetleaf (Abutilon theo­phrasti Medik.) or common ragweed (Ambrosia artemisiifolia L.). In the near future, we should expect problems from species that pose a significant threat to our southern neighbors, such as the Aleppo grass [Sorgum halepense (L.) Pers.], hairy cupgrass [Eriochloa villosa (Thunb.) Kunth.] or narrow-leaved ragwort (Senecio inequidens DC).

Adkins S., Shabbir A. 2014. Biology, ecology and management of the invasive parthenium weed (Parthenium hysterophorus L.). Pest Management Science 70 (7): 1023–1029. DOI: 10.1002/ps.3708

Adoho A.C., Zinsou F.T., Abiodoun P., Olounlade E., Hounzangbe-Adote M.S., Gbangboche A.B. 2021. Review of the literature of Eleusine indica: phytochemical, toxicity, pharmacological and zootechnical studies. Journal of Pharmacognosy and Phyto­chemistry 10 (3): 29–33. DOI: 10.22271/phyto.2021.v10.i3a.14060

Andreasen C.A., Streibig J.C. 2010. Evaluation of changes in weed flora in arable fields of Nordic countries – based on Danish long-term surveys. Weed Research 51 (3): 214–226. DOI: 10.1111/j.1365-3180.2010.00836.x

Ardelean A., Karacsonyi K., Negrean G. 2009. Eriochloa villosa – a new alien Graminaceae species for Arad County (Romania). Studia Universitatis Vasile Goldis, Seria Stiintele Vietii 19 (2): 281–282.

Badowski M., Gołębiowska H. 2009. Bioróżnorodność chwastów segetalnych towarzyszących uprawom rzepaku ozimego i kuku­rydzy na polach produkcyjnych Dolnego Śląska. [Biodiversity of weeds on fields with winter rape and maize in Lower Silesia region]. Pamiętnik Puławski 150: 45–54.

Brach A.R., Song H. 2006. eFloras: New directions for online floras exemplified by the Flora of China Project. Taxon 55 (1): 188–192. DOI: 10.2307/25065540

Braun-Blanquet J. 1964. Pflanzensoziologie. Grundzüge der Vegetationskunde. Springer, Wien – New York, 865 ss.

Brullo S., de Marco G. 2000. Taxonomical revision of the genus Dittrichia (Asteraceae). Portugaliae Acta Biologica 19: 341–354.

Brunel S., Panetta D., Fried G., Kriticos D., Prasad R., Lansink A.O., Shabbir A., Yaacoby T. 2014. Preventing a new invasive alien plant from entering and spreading in the Euro-Mediterranean region: the case study of Parthenium hysterophorus. EPPO Bul­letin 44 (3): 479–489. DOI: 10.1111/epp.12169

Celka Z., Bzdęga K., Jackowiak B. 2018. Parthenium hysterophorus L. Analiza stopnia inwazyjności gatunków obcych w Polsce wraz ze wskazaniem gatunków istotnie zagrażających rodzimej florze i faunie oraz propozycją działań strategicznych w zakre­sie możliwości ich zwalczania oraz analiza dróg niezamierzonego wprowadzania lub rozprzestrzeniania się inwazyjnych gatun­ków obcych wraz z opracowaniem planów działań dla dróg priorytetowych. http://projekty.gdos.gov.pl/files/artykuly/127078/ Parthenium-hysterophorus_partenium-ambrozjowate_KG_WWW_icon.pdf [dostęp: 04.07.2023].

Čiuberkis S. 2001. Changes in weed flora depending on the rate of manure on acid limed soil. Biologija 2: 74–76.

Darbyshire S.J., Wilson C.E., Allison K. 2003. The biology of invasive alien plants in Canada. 1. Eriochloa villosa (Thunb.) Kunth. Canadian Journal of Plant Science 83 (4): 987–999. DOI: 10.4141/P03-016

Demianowiczowa Z. 1952. Zbiorowiska chwastów zbożowych Lubelszczyzny i ich ekologia. [Weed communities and their ecology in cereal crops of the province of Lublin]. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska, Sectio E, Agricultura 7 (3): 21–46.

Dítě Z., Dítě D., Feráková V. 2019. Eleusine indica (L.) Gaertn., new species of the adventive flora of Slovakia. Thaiszia – Journal of Botany 29 (1): 77–84. DOI: 10.33542/TJB2019-1-06

Domaradzki K., Jezierska-Domaradzka A., Snopczyński T. 2009. Wybrane zagadnienia z biologii Abutilon theophrasti Medik. [Selected problems of Abutilon theophrasti Medik. biology]. Pamiętnik Puławski 150: 93–104.

Domaradzki K., Snopczyński T., Jezierska-Domaradzka A. 2008. Zaślaz pospolity (Abutilon theophrasti Medik.), nowy groźny chwast upraw polowych – charakterystyka, występowanie i możliwości zwalczania. [Abutilon theophrasti Medik., new dan­gerous weed – characterization, apperance and control possibilities]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (2): 567–574.

Dzienia S., Wrzesińska E., Wereszczaka J. 2003. Wpływ systemów uprawy roli na zachwaszczenie pszenicy ozimej. [Impact of soil tillage systems on weeds in winter wheat]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 490: 67–71.

EPPO 2006. EPPO data sheet on Invasive Plants Senecio inaequidens. https://gd.eppo.int/download/doc/241_datasheet_SENIQ. pdf [dostęp: 04.07.2023].

Follak S., Schwarz M., Essl F. 2020. First record of Eriochloa villosa (Thunb.) Kunth in Austria and notes on its distribution and agricultural impact in Central Europe. BioInvasions Records 9 (1): 8–16. DOI: 10.3391/bir.2020.9.1.02

Franek M., Rola H. 2000. Systemy chemicznego zwalczania chwastów w rzepaku ozimym. [Systems of chemical weed control in winter oilseed rape]. Rośliny Oleiste – Oilseed Crops 21 (1): 119–127.

Gołębiowska H., Snopczyński T., Domaradzki K., Rola H. 2015. Zmiany w zachwaszczeniu kukurydzy w południowo-zachodnim rejonie Polski w latach 1963–2013. [Changes in weed infestation in corn crops in southwestern region of Poland in 1963–2013 years]. Progress in Plant Protection 55 (3): 327–339. DOI: 10.14199/ppp-2015-057

Heap I. 2023. The International Herbicide-Resistant Weed Database. www.weedscience.org [dostęp: 04.07.2023].

Jalaludin A., Yu Q., Powles S.B. 2015. Multiple resistance across glufosinate, glyphosate, paraquat and ACCase-inhibiting herbi­cides in an Eleusine indica population. Weed Research 55 (1): 82–89. DOI: 10.1111/wre.12118

Jensen P., Bibard V., Czembor E., Dumitru S., Foucart G., Froud-Williams R.J., Jensen J.E., Saavedra M., Sattin M., Soukup J., Palou A.T., Thibord J.-B., Voegler W., Kudsk P. 2011. Survey of weeds in maize crops in Europe. Aarhus University, 44 ss. ISBN 978-87-91949-61-6.

Jezierska-Domaradzka A., Kuźniewski E. 2009. Zbiorowiska segetalne i flora w uprawie rzepaku ozimego na Opolszczyźnie w latach 1970–1972 oraz w 2008 roku. [Segetal communities and flora of winter rape growing in Opole region (SW Poland) in the years 1970–1972 and in 2008]. Pamiętnik Puławski 150: 137–144.

Kapeluszny J., Haliniarz M. 2010. Niektóre gatunki ruderalne zadomowione w uprawach na terenie województwa lubelskiego. [Some ruderal weeds settled in the crops in the Lublin region]. Fragmenta Agronomica 27 (2): 70–78.

Kocián P. 2015. Dittrichia graveolens (L.) Greuter – a new alien species in Poland. Acta Musei Silesiae Scientiae Naturales 64 (3): 193–197. DOI: 10.1515/cszma-2015-0027

Kocián P. 2016. The first records of Senecio inaequidens along motorways in Poland and Slovakia. Acta Musei Silesiae Scientiae Naturales 65 (2): 129–133. DOI: 10.1515/cszma-2016-0016

Kornaś J. 1950. Zespoły roślinne Jury Krakowskiej. Część I: Zespoły pól uprawnych. [Plant communities of the Kraków Jura. Part I. Agricultural field complexes]. Acta Societatis Botanicorum Poloniae 20 (2): 361–438. DOI: 10.5586/asbp.1950.020

Kozłowska-Kozak K., Kozak M., Pliszko A. 2019. Fast spread of Dittrichia graveolens (Asteraceae) in south-western Poland. Botanica 25 (1): 84–88.

Loddo D., Imperatore G., Milani A., Panozzo S., Farinati S., Sattin M., Zanin G. 2020. First report of glyphosate-resistant biotype of Eleusine indica (L.) Gaertn. in Europe. Agronomy 10 (11): 1692. DOI: 10.3390/agronomy10111692

Mirek Z., Piękoś-Mirkowa H., Zając A., Zając M. 2020. Vascular plants of Poland. An annotated checklist. [Rośliny naczyniowe Polski. Adnotowany wykaz gatunków]. W. Szafer Institute of Botany PAN, Kraków, 526 ss.

Nowak S., Nowak A. 2018. Starzec wąskolistny Senecio inaequidens D.C. w pasie autostrady koło Brzegu na Śląsku Opolskim. [Senecio inaequidens D.C. along the motorway near Brzeg in the Opole Silesia]. Fragmenta Naturae 51: 69–78.

Pawłowski B. 1972. Skład i budowa zbiorowisk roślinnych oraz metody ich badania. s. 237–269. W: Szata roślinna Polski. T. I (W. Szafer, K. Zarzycki, red.). Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa, 588 ss.

Peters K., Breitsameter L., Gerowitt B. 2014. Impact of climate change on weeds in agriculture: a review. Agronomy for Sustain­able Development 34 (4): 707–721. DOI: 10.1007/s13593-014-0245-2

Pliszko A. 2017. A new record of Senecio inaequidens (Asteraceae) in Poland. Acta Musei Silesiae Scientiae Naturales 66 (2): 177–180. DOI: 10.1515/cszma-2017-0022

Rivière G., Guillévic Y., Hoarher J. 1992. Flore et végétation du Massif Armoricain. Supplément pour le Morbihan. Erica 2: 5–78.

Rola J. 1962. Badania nad dynamiką zbiorowisk chwastów segetalnych w płodozmianie. [Research on the dynamics of segetal weed communities in crop rotation]. Roczniki Nauk Rolniczych 85 (4): 515–553.

Rola H., Rola J., Domaradzki K., Gołębiowska H. 2009. Strategia regulacji zachwaszczenia w agrocenozach. Studia i Raporty IUNG – PIB 18: 57–77. DOI: 10.26114/sir.iung.2009.18.04

Ryves T.B., Clement E.J., Foster M.C. 1996. Alien grasses of the British Isles. Botanical Society of the British Isles, London, 181 ss.

Rzymowska Z., Skrzyczyńska J. 2006. Zbiorowiska roślinne pól uprawnych Podlaskiego Przełomu Bugu. Cz. II. Zbiorowiska zbożowe. [Plant communities of the cultivated fields of the Podlaski Przełom Bugu mesoregion. Part 2. Cereal communities]. Acta Agrobotanica 59 (2): 377–391. DOI: 10.5586/aa.2006.091

Scheuermann R. 1956. Beitrag zur Adventivflora in Pommern. Decheniana 108 (2): 169–196.

Sobkowicz P., Podgórska-Lesiak M. 2007. Zmiany w zachwaszczeniu zasiewów czystych i mieszanek dwóch odmian grochu z jęczmieniem pod wpływem nawożenia azotowego. [Changes in weed infestation in pure stand and mixtures of two pea cul­tivars with barley affected by nitrogen fertilization]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 47 (3): 271–275.

Solymosi P. 2010. New adventive grass weeds in the Hungarian flora. Növényvédelem 46 (3): 117–120.

Soroka S.V., Soroka L.I., Yakimovich E.A., Tsyganov A.R. 2010. Dynamika zmian w zachwaszczeniu zbóż ozimych na Białorusi. [Tendencies of changes in winter grain crop weed infestation in Belarus]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 50 (3): 1410–1420.

Staniak M., Bojarszczuk J., Feledyn-Szewczyk B., Berbeć A.K., Księżak J. 2015. Zachwaszczenie kukurydzy w różnych syste­mach produkcji. Studia i Raporty IUNG – PIB 44 (18): 105–118. DOI: 10.26114/sir.iung.2015.44.6

Szilágyi A., Radócz L., Hájos M.T., Juhász C., Kovács B., Kovács G., Budayné Bódi E., Radványi C., Moloi M.J., Szőke L. 2021. The impacts of woolly cupgrass on the antioxidative system and growth of a maize hybrid. Plants 10 (5): 982. DOI: 10.3390/ plants10050982

Świętochowski B. 1958. Problem chwastów segetalnych i ich zwalczanie w świetle nauk biologicznych i rolniczych. [The prob­lem of segetal weeds and their control in the light of biological and agricultural sciences]. Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Rolniczej, Wrocław 14: 5–7.

Tanaś W., Dreszer K.A., Zagajski P. 2008. Wpływ wilgotności na straty i uszkodzenia ziarna podczas zbioru kombajnowego zbóż. [The impact of humidity on grain loss and damage during combine harvesting of crops]. Inżynieria Rolnicza 9 (107): 299–303.

The PLANTS Database. 2022. United States Department of Agriculture. Natural Resources Conservation Service. https://plants. usda.gov/home/plantProfile?symbol=ERVI3 [dostęp: 17.05.2022].

Trąba C., Ziemińska M. 1994a. Zbiorowiska chwastów na polach uprawnych w okolicach Zamościa. Cz. I. Zbiorowiska na rędzinach. [Weed communities in agricultural fields near Zamość. Part I. Communities in rendzinas]. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska, Sectio E, Agricultura 49 (14): 89–98.

Trąba C., Ziemińska M. 1994b. Zbiorowiska chwastów na polach uprawnych w okolicach Zamościa. Cz. II. Zbiorowiska na glebach brunatnych, bielicowych i czarnych ziemiach. [Weed communities in agricultural fields near Zamość. Vol. II. Com­munities on brown, podzolic and black soils]. Annales Universitatis Mariae Curie Skłodowska, Sectio E, Agricultura 49 (15): 99–107.

Tyburski J., Rychcik B., Zawiślak K. 2003. Wpływ zwiększonej częstotliwości uprawy buraka cukrowego w płodozmianie na stan zachwaszczenia pól. [The effect of increased sugar beet cropping frequency in crop rotation on field weed infestation]. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 490: 257–264.

Tymrakiewicz W. 1952. Chwasty pól uprawnych Dolnego Śląska. Prace Rolniczo-Leśne PAU 72: 1–127.

Urbisz A. 2011. Occurrence of temporarily-introduced alien plant species (ephemerophytes) in Poland – scale and assessment of the phenomenon. Prace Naukowe Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach Nr 2897. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 199 ss.

Vladimirov V., Petrova A. 2009. Senecio inaequidens (Asteraceae): a new alien species for the Bulgarian flora. Phytologia Balca­nica 15 (3): 373–375.

Warcholińska A.U. 2002. Właściwości zagrożonych gatunków flory segetalnej środkowej Polski i możliwości ich ochrony. [Fea­tures of threatened segetal flora species in Central Poland and possibility of their protection]. Acta Universitatis Lodziensis, Folia Biologica et Oecologica 1: 71–95.

Werner B., de Mol F., Gerowitt B. 2004. Schadensprognosen und Bekämpfungsempfehlungen für Unkräuter in Raps und Getreide mit CeBrUs. Journal of Plant Diseases and Protection, Special Issue 19: 981–988.