Celem badań było określenie składu gatunkowego i liczebności parazytoidów z podrodzin Pimplinae (Hymenoptera, Ichneumonidae) i Aphidiinae (Hymenoptera, Braconidae) występujących w różnych siedliskach na terenach zieleni miejskiej oraz wykazanie zależności pomiędzy różnorodnością gatunkową roślin, a strukturą gatunkową zgrupowań parazytoidów. Stwierdzono, że tylko w przypadku pod­rodziny Aphidiinae stwierdzono istotny wpływ siedliska na liczebności poszczególnych zgrupowań oraz również wpływ lat na łączną liczebność zgrupowań. Wykazano pozytywny związek pomiędzy zróżnicowaniem roślinności, a liczebnością i różnorodnością gatunkową parazytoidów z podrodziny Aphidiinae oraz podobieństwem struktury jakościowo-ilościowej zgrupowań Pimplinae występujących na poszczególnych stanowiskach. Wykazano pozytywne oddziaływanie drzew: Betula pendula, Tilia tomentosa, Salix alba i Salix caprea, krzewów: Berberis julianae, Berberis vulgaris i Spiraea japonica oraz roślin zielnych: Elymus repens, Festuca rubra i Hypochoeris radicata, na strukturę jakościowo-ilościową zgrupowań parazytoidów z podrodziny Pimplinae poprzez tworzenie odpowiedniej bazy pokarmowej dla imagines tych entomofagów.

The study aimed to determine the species composition and abundance of parasitoids from the subfamilies Pimplinae (Hymenoptera, Ichneumonidae) and Aphidiinae (Hymenoptera, Braconidae) found in various habitats in urban greenery and to demonstrate the rela­tionship between plant species diversity and the species structure of parasitoid assemblages. It was found that only for the subfamily Aphidiinae was there a significant effect of habitats on the abundance of individual assemblages and the effect of years on the total abundance of assemblages. A positive relationship was observed between vegetation diversity and the abundance and species diversity of parasitoids of the subfamily Aphidiinae, as well as similarity in the qualitative-quantitative structure of Pimplinae assemblages present in a given habitat. Positive effects of trees: Betula pendula, Tilia tomentosa, Salix alba and Salix caprea, shrubs: Berberis julianae, Ber­beris vulgaris and Spiraea japonica, and herbaceous plants: Elymus repens, Festuca rubra and Hypochoeris radicata on the qualitative­-quantitative structure of parasitoid assemblages of the subfamily Pimplinae by creating a suitable food base for these entomophagous imagines were noted.

Barczak T. 1998. The parasitoid guid (Hymenoptera, Parasitica) of Aphis spiraephaga Müll. (Homoptera: Aphididae) on spirea in Bydgoszcz, Poland. s. 117–122. W: Urban Fauna (T. Barczak, P. Indykiewicz, red.). Wydawnictwo ATR, Bydgoszcz, 263 ss. ISBN 838-72-740-60-2.

Barczak T., Dębek-Jankowska A., Bennewicz J. 2005. Parasitic entomofauna in urban and agricultural landscapes of the Pomorze and Kujawy Region. I. Primary parasitoids of aphids from the Aphis genera. Folia Biologica (Kraków) 53 (Suppl.): 157–164.

Benjamini Y., Hochberg Y. 1995. Controlling the false discovery rate: a practical and powerful approach to multiple testing. Journal of the Royal Statistical Society, Series B (Methodological) 57 (1): 289–300. DOI: 10.1111/j.2517-6161.1995.tb02031.x

Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. 2004. Polish fauna – characteristics and a list of species. Volume 2. Mu­zeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 599 ss. ISBN 83-88147-04-8.

Bogdanowicz W., Chudzicka E., Pilipiuk I., Skibińska E. 2007. Polish fauna – characteristics and a list of species. Volume 2. Mu­zeum i Instytut Zoologii PAN, Warszawa, 505 ss. ISBN 978-83-881470-7-4.

Chao A. 1987. Estimating the population size for capture-recapture data with unequal catchability. Biometrics 43 (4): 783–791. DOI: 10.2307/2531532

Chao A., Hwang W.-H., Chen Y.-C., Kuo C.-Y. 2000. Estimating the number of shared species in two communities. Statistica Sinica 10 (1): 227–246.

Davidson J.A., Miller D. 1990. Ornamental plants. s. 603–632. W: Armored Scale Insects: Their Biology, Natural Enemies and Control (D. Rosen, red.). Elsevier Publishers B.V., Amsterdam, The Netherlands, B, 688 ss. ISBN 0-444-42902-6.

Dąbrowski T., Boczek J., Kropczyńska-Linkiewicz D., Garnis J. 2008. Znaczenie infrastruktury ekologicznej w integrowanej pro­dukcji. [The importance of ecological infrastructure in integrated production]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 48 (3): 761–769.

Fitton M.G., Shaw M.R., Gauld I.D. 1988. Pimpline Ichneumon-flies: Hymenoptera, Ichneumonidae (Pimplinae). Series: Hand­book for the Identification of British Insects 7.01. Royal Entomological Society, London, 110 ss. ISBN 978-09-015-467-22.

Gauld I.D., Wahl D.B., Broad G.R. 2002. The suprageneric groups of the Pimplinae (Hymenoptera: Ichneumonidae): a cladistic re­evaluation and evolutionary biological study. Zoological Journal of the Linnean Society 136 (3): 421–485. DOI: 10.1046/j.1096- 3642.2002.00031.x

Goszczyński W., Tykarska K., Szybczyński K. 2000. Aphid and their natural enemies on whitehorn (Crataegus oxyacantha L.) in the parks of Warsaw. I. The phytophagous and their natural enemies – species composition. Aphid and other Homopterous Insects 7: 261–266.

Gotelli N.J., Colwell R.K. 2001. Quantifying biodiversity: procedures and pitfalls in the measurement and comparison of species richness. Ecology Letters 4 (4): 379–391. DOI: 10.1046/j.1461-0248.2001.00230.x

Heltshe J.F., Forrester N.E. 1983. Estimating species richness using the jackknife procedure. Biometrics 39 (1): 1–11. DOI: 10.2307/2530802

Hollander M., Wolfe D.A. 1973. Nonparametric Statistical Methods. John Wiley and Sons, New York, 503 ss. ISBN 978-04-714- 063-58.

Idris A.B., Grafius E. 1997. Nectar-collecting behawior of Diadegma insulare (Hymenoptera: Ichneumonidae), a parasitoid of diamondback moth (Lepidoptera: Plutellidae). Environmental Entomology 26 (1): 114–120. DOI: 10.1093/ee/26.1.114

Jaśkiewicz B. 2003. The occurrence of aphids and their natural enemies on juniper shrubs in the area of Lublin. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities, Series: Horticulture 6 (1). http://www.ejpau.media.pl/volume6/issue1/horticulture/art-04. html

Jaśkiewicz B. 2004. Aphid (Homoptera, Aphidodea) inhabiting the shrubs of Cotoneaster divaricatus Rehder et E. H. Wilson in the green area of Lublin. Part II. Domination and frequency of aphids, their natural enemies and the injures caused by aphids. Electronic Journal of Polish Agricultural Universities 7 (2): #02. http://www.ejpau.media.pl/volume7/issue2/horticulture/art- 02.html

Jaśkiewicz B., Sławińska A. 2005. The complex of parasitic Hymenoptera (Hymenoptera: Parasitica) occurring in aphids colonies on decorative shrubs in the urban environment. [Zespół pasożytniczych błonkówek (Hymenoptera: Parasitica) występujących w koloniach mszyc na krzewach ozdobnych w środowisku miejskim]. Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio EEE, Horticultura 15: 127–135.

Kasparyan D.R. 1981. Part 3. Wasps. W: Guide to Insects of the European Part SSSR (G.S. Miedviediev, red.). Leningrad State Publishing House, 688 ss.

Kavallieratos N.G., Tomanović Ž., Petrović A., Janković M., Starý P., Yovkova M., Athanassiou C.G. 2013. Review and key for the identification of parasitoids (Hymenoptera: Braconidae: Aphidiinae) of aphids infesting herbaceous and shrubby ornamental plants in Southern Europe. Annals of the Entomological Society of America 106 (3): 294–309. DOI: 10.1603/AN12090

Lumbierres B., Pons X., Starý P. 2005. Parasitoids and predators of aphids associated with public green areas of Lleida (NE Iberian Peninsula). Advances in Horticultural Science 19 (2): 69–75.

Magurran A.E. 2004. Measuring Biological Diversity, 2nd ed. Blackwell Science, Oxford, 256 ss. ISBN 978-0-632-05-633-0.

Mardia K.V., Kent J.T., Bibby J.M. 1979. Multivariate Analysis. Academic Press, London-San Diego-New York-Boston-Toronto- -Sydney-Tokyo-Toronto, 518 ss. ISBN 0-12-471252-5.

Moericke V. 1953. Wie finden geflügelte Blattläuse ihre Wirtspflanze? Mitteilungenaus der Biologischen Reichsanstalt 75: 90–97.

Olszak R.W., Sobiczewski P., Cieślińska M. 2009. Ekologiczne „wzmocnienie odporności” upraw sadowniczych przeciwko szkod­nikom. [Ecological ”resistance enhancement” of fruit growing against pests]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 49 (3): 1074–1084.

Piekarska-Boniecka H., Ratajczak J., Dolańska-Niedbała E. 2009a. Parasitic wasps of the Pimplinae, Poemeniinae and Diacri­tinae (Hymenoptera, Ichneumonidae) subfamilies at Kórnik Arboretum. Folia Horticulturae 21 (1): 119–127. DOI: 10.2478/ fhort-2013-0131

Piekarska-Boniecka H., Rzańska-Wieczorek M., Siatkowski I. 2022. Urban greenery as a habitat for parasitoids of the Pimplinae subfamily (Hymenoptera, Ichneumonidae). Urban Forestry & Urban Greening 67: 127415. DOI: 10.1016/j.ufug.2021.127415

Piekarska-Boniecka H., Trzciński P., Dolańska-Niedbała E. 2009b. Parazytoidy (Hymenoptera, Ichneumonidae) występujące w Ogrodzie Botanicznym UAM w Poznaniu. [Parasitoids (Hymenoptera, Ichneumonidae) occurring in the Botanical Garden of Adam Mickiewicz University in Poznań]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 49 (2): 874–877.

R Core Team 2022. R: A language and environment for statistical computing. R Foundation for Statistical Computing, Vienna, Austria. https://www.R-project.org/ [dostęp: 10.02.2023].

Renkonen O. 1938. Statistisch-ökologische Untersuchungen über die terrestrische Käferwelt der finnischen Bruchmoore. Annales Zoologici Societatis Zoologicae-Botanice Fennicae Vanamo 6 (1): 1–231.

Royston J.P. 1982. Algorithm AS 181: The W test for normality. Journal of the Royal Statistical Society, Series C, Applied Statistics 31 (2): 176–180. DOI: 10.2307/2347986

Rzańska M., Piekarska-Boniecka H. 2016. Ogród Botaniczny UAM w Poznaniu jako środowisko występowania parazytoidów z podrodzin Pimplinae i Poemeniinae (Hymenoptera, Ichneumonidae). [Adam Mickiewicz University Botanical Garden in Poznań as the environment for parasitoids of the Pimplinae and Poemeniinae subfamilies (Hymenoptera, Ichneumonidae)]. Nauka Przyroda Technologie 10 (1): #3. DOI: 10.17306/J.NPT.2016.1.3

Rzańska M., Piekarska-Boniecka H., Trzciński P. 2015. Występowanie parazytoidów z rodziny gąsienicznikowatych (Hymenopte­ra, Ichneumonidae) w Ogrodzie Botanicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. [Occurrence of parasitoids of the family Ichneumonidae (Hymenoptera) in the Botanical Garden of the Adam Mickiewicz University in Poznań]. Progress in Plant Protection 55 (3): 340–345. DOI: 10.14199/ppp-2015-058

Sawoniewicz J. 1982. Ichneumonidae (Hymenoptera) of Warsaw and Mazovia. Memorabilia Zoologica 36: 5–39.

Sawoniewicz J. 1986. Structure of Ichneumonidae (Hymenoptera) communities in urban green areas of Warsaw. Memorabilia Zoologica 41: 103–124.

Schnitzler F.-R., Hartley S., Lester P.J. 2011. Trophic-level responses differ at plant, plot, and fragment levels in urban native forest fragments: a hierarchical analysis. Ecological Entomology 36 (2): 241–250. DOI: 10.1111/j.1365-2311.2011.01266.x

Sørensen T. 1957. A method of establishing groups of equal amplitude in plant sociology based on similarity of species content and its application to analyses of the vegetation on Danish commons. Biologiske Skrifter/Det Kongelige Danske Videnskabernes Selskab 5 (4): 1–34.

Starý P. 1970. Biology of Aphid Parasites (Hymenoptera: Aphidiidae) with Respect to Integrated Control, Series Entomologica 6. 1st edition. Springer, Dordrecht, 652 ss. ISBN 978-90-6193-11-64.

Starý P. 1976. Aphid Parasites (Hymenoptera: Aphidiidae) of the Mediterranean Area. Springer Science & Business Media, 102 ss. ISBN 978-90-6193-02-97.

Starý P. 1987. Aphid parasitoids in an urban environment (Hymenoptera: Aphidiidae). Acta Entomologica Bohemoslovaca 84 (2): 91–101.

Starý P. 2006. Aphid parasites of Czechoslovakia (Hymenoptera, Braconidea, Aphidiinae). A review of Czechoslovak Aphidiidae (Hymenoptera). Academia, Praha, 430 ss. ISBN 978-80-200-138-42.

Ślusarczyk J. 1994. Pasożyty mszyc (Hymenoptera, Aphidiidae) występujące na drzewach i roślinach zielnych na terenie Kielc. [Aphid parasites (Hymenoptera, Aphidiidae) found on the trees and herbaceous on the Kielce urban area]. Roczniki Nauk Rolniczych, Series E, 24 (1/2): 21–25.

Tanque R.L., Kumagai A.F., Souza B., Korasaki V. 2015. Structure and dynamics of the taxocenoses of Pimplinae, Poemeniinae, Rhyssinae, Anomaloninae and Metopiinae in an urban secondary semideciduous montane forest. Neotropical Entomology 44 (3): 224–231. DOI: 10.1007/s13744-015-0275-8

Teder T., Tammaru T., Pedmanson R. 1999. Patterns of host use in solitary parasitoids (Hymenoptera, Ichneumonidae): field evi­dence from a homogeneous habitat. Ecography 22 (1): 79–86. DOI: 10.1111/j.1600-0587.1999.tb00456.x

Tomalak M. 2003. Najważniejsze problemy ochrony drzew miejskich przed szkodnikami. [Most important issues in protection of urban trees against pest insects]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 43 (1): 427–435.

Tomalak M. 2006. Postrzeganie drzew, szkodników oraz zabiegów ochrony roślin na obszarach parków i lasów miejskich. [Citizen’s perception of trees, tree pests and pest management-related activity in urban parks and forests]. Progress and Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 46 (1): 337–343.

Tykarska K. 2001. Mszyce i pasożytnicze błonkoskrzydłe na głogu dwuszyjkowym (Crataegus laevigata L.) w Warszawie i Gdańsku. [Aphids and parasitic Hymenoptera on whitethorn (Crataegus laevigata L.) in Warsaw and in Gdańsk]. s. 38–41. W: Bioróżnorodność i ekologia populacji zwierząt w środowiskach zurbanizowanych. [Biodiversity and ecology of animal populations in urbanized environments] (P. Indykiewicz, T. Barczak, G. Kaczorowski, red.). Wydawnictwo NICE, Bydgoszcz, 277 ss. ISBN 838-87-161-15.

Werstak K., Wiąckowski S.K. 1998. Parasitoids – Apheliniidae (Hymenoptaea) in agglomeration of the Kielce province. s. 73–82. W: Urban Fauna (T. Barczak, P. Indykiewicz, red.). Wydawnictwo ATR, Bydgoszcz, 263 ss. ISBN 838-72-740-60-2.

Wiąckowski S.K., Wiąckowska I., Mężyk Z. 1997. Mszyce (Homoptera, Aphidodea) i ich pasożyty (Hymenoptera, Aphidiidae) występujące na roślinach ozdobnych. [Aphids (Homoptera, Aphidodea) and their parasites (Hymenoptera, Aphidiidae) occur­ring on ornamental plants]. Zeszyty Naukowe Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach 4: 191–195.

Wolda H. 1981. Similarity indices, sample size and diversity. Oecologia 50: 296–302. DOI: 10.1007/BF00344966

Yu D.S. 2012. Interactive catalogue of world Ichneumonidae. Taxapad. http://www.taxapad.com/ [dostęp: 20.09.2023].