The aim of the study was to evaluate the use of plant protection products in vegetable crops in Poland based on the analysis of active substances residues. Vegetable samples were collected from all over Poland in 2017−2018 as a part of the official inspection. The analysis was carried out to assess the number of samples without pesticide residues, with residues at a level not exceeding the MRL, exceeding the MRL and containing residues of plant protection products, not approved for use in Poland on a specific vegetable crop. A total of 907 vegetable samples were tested − 442 in 2017 and 465 in 2018, for the presence of 422 and 437 active substances and their metabolites, respectively. It was found that 26.5% samples of the total number of samples in 2017 and 20.2% samples in 2018, did not contain residues of tested plant protection products. The pesticide residues were detected in the remaining samples. Among the samples containing plant protection products residues − 25.1% samples in 2017 and 22.8% samples in 2018, contained substances not approved for use in a specific vegetable crop. MRL exceedances were found in 4.7% samples in 2017 and in 6.0% samples in 2018.

Celem opracowania była ocena stosowania środków ochrony roślin w uprawach warzywnych w Polsce na podstawie analizy pozostałości substancji czynnych. Próbki warzyw były pobierane z terenu całej Polski w latach 2017−2018 w ramach kontroli urzędowej. Analizę przeprowadzono pod kątem oceny liczby próbek bez pozostałości pestycydów oraz z pozostałościami na poziomie nieprzekraczającym NDP, przekraczającym NDP oraz zawierających pozostałości środków ochrony roślin, których użycie w danej uprawie warzyw jest w Polsce niedozwolone. Łącznie przebadano 907 próbek – 442 w roku 2017 i 465 w roku 2018 analizując obecność odpowiednio: 422 i 437 substancji czynnych i ich metabolitów. Stwierdzono, że 26,5% ogólnej liczby próbek w 2017 roku i 20,2% w 2018 roku nie zawierało pozostałości środków ochrony roślin w badanym zakresie. W pozostałych próbkach wykryto obecność substancji czynnych, wśród których 25,1% próbek w roku 2017 i 22,8% w roku 2018 zawierała substancje niedozwolone do stosowania w danej uprawie. Przekroczenia NDP stwierdzono w 4,7% próbek warzyw w 2017 roku i w 6,0% w 2018 roku.

Anastassiades M., Lehotay S.J., Stajnbaher D., Schenck F.J. 2003. Fast and easy multiresidue method employing acetonitrile extraction/partitioning and “dispersive solid-phase extraction” for the determination of pesticide residues in produce. Journal of AOAC International 86 (2): 412−431. DOI: 10.1093/jaoac/86.2.412

Broszura Instytutu Żywności i Żywienia im. prof. dra med. Aleksandra Szczygła. 2016. Piramida Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej. Piramida opracowana w Instytucie Żywności i Żywienia w 2016 r. pod kierunkiem prof. dra hab. med. Mirosława Jarosza. http://www.izz.waw.pl/attachments/article/7/Piramida [dostęp: 16.09.2020].

Česnik H.B., Gregorčič A. 2006. Validation of the method for the determination of dithiocarbamates and thiuram disulphide on apple, lettuce, potato, strawberry and tomato matrix. Acta Chimica Slovenica 53: 100−104.

GUS 2018. Mały Rocznik Statystyczny Polski. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa. ISSN 1640-3630. http://www.stat.gov.pl [dostęp: 16.09.2020].

GUS 2019. Mały Rocznik Statystyczny Polski. Główny Urząd Statystyczny, Warszawa. ISSN 1640-3630. http://www.stat.gov.pl [dostęp: 16.09.2020].

Kaczyński P., Hrynko I., Rutkowska E., Mojsak P., Szabuńko J., Łozowicka B. 2018. Optymalizacja wielopozostałościowej metody oznaczania pozostałości pestycydów w warzywach korzeniowych. [Optimization of the multiresidue method for the determination of pesticide residues in root vegetables]. Progress in Plant Protection 58 (1): 13–21. DOI: 10.14199/ppp-2018-001

Nowacka A., Hołodyńska-Kulas A. 2020a. Pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych (2016–2017). [Pesticide residues in agricultural crops (2016–2017)]. Progress in Plant Protection 60 (3): 201–231. DOI: 10.14199/ppp-2020-023

Nowacka A., Hołodyńska-Kulas A., Drożdżyński D., Przewoźniak M., Pszczolińska K., Łozowicka B., Kaczyński P. 2020b. Pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych (2014–2015). [Pesticide residues in agricultural crops (2014–2015)]. Progress in Plant Protection 60 (2): 81–104. DOI: 10.14199/ppp-2020-010

PN-EN 12396-2. 2002. Żywność o niskiej zawartości tłuszczu – Oznaczanie pozostałości ditiokarbaminianów i disiarczku tiuramu. Część 2: Metoda z wykorzystaniem chromatografii gazowej, 9 ss.

PN-EN 15662. 2008. Żywność pochodzenia roślinnego. Oznaczanie pozostałości pestycydów metodą GC-MS i/lub LC-MS(MS) po uprzedniej ekstrakcji i rozdziale acetonitrylem oraz oczyszczaniu metodą dyspersyjnej SPE. Metoda QuEChERS, 81 ss.

Rozporządzenie (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 23 lutego 2005 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w żywności i paszy pochodzenia roślinnego i zwierzęcego oraz na ich powierzchni, zmieniające Dyrektywę Rady 91/414/EWG (Dz. Urz. L 70 z 16.03.2006 r. z późn. zm.). http://eurl-lex.europa.eu/legal-content/PL [dostęp: 22.01.2020].

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1107/2009 z dnia 21 października 2009 r. dotyczące wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin i uchylające dyrektywy Rady 79/117/EWG i 91/414/EWG. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL [dostęp: 22.01.2020].

Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 listopada 2013 r. w sprawie pobierania próbek roślin, produktów roślinnych lub przedmiotów do badań na obecność pozostałości środków ochrony roślin. 2013. Dz. U. z 2013 r., poz. 154.

Rozporządzenie Komisji (UE) 2016/60 z dnia 19 stycznia 2016 r. zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chloropiryfosu w określonych produktach oraz na ich powierzchni. 2016. Dz. Urz. UE L 14 z 21.01.2016 r., str. 1–17.

Rozporządzenie Komisji (UE) 2018/686 z dnia 4 maja 2018 r. zmieniające załączniki II i III do rozporządzenia (WE) nr 396/2005 Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chloropiryfosu, chloropiryfosu metylowego i triklopyru w określonych produktach lub na ich powierzchni. 2018. Dz. Urz. UE L 121 z 16.05.2018 r., str. 30–62.

Rozporządzenie Wykonawcze Komisji (UE) 2020/18 z dnia 10 stycznia 2020 r. w sprawie nieodnowienia zatwierdzenia substancji czynnej chloropiryfos, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1107/2009 dotyczącym wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin, oraz w sprawie zmiany załącznika do rozporządzenia wykonawczego Komisji (UE) nr 540/2011. 2020. Dz. Urz. UE L 7 z 13.01.2020 r., str. 14–16.

SANTE/11813/2017. Guidance document on analytical quality control and method validation procedures for pesticide residues and analysis in food and feed. Supersedes SANTE/11945/2015. Implemented by 01/01/2018.

Scientific Report of EFSA 2019. The 2017 European Union report on pesticide residues in food. EFSA Journal 2019; 17 (6): 5743, 152 ss. DOI: 10.2903/j.efsa.2019.5743. http://www.efsa.europa.eu/efsajournal [dostęp: 02.10.2020].

Scientific Report of EFSA 2020. The 2018 European Union report on pesticide residues in food. EFSA Journal 2020; 18 (4): 6057, 103 ss. DOI: 10.2903/j.efsa.2020.6057. http://www.efsa.europa.eu/efsajournal [dostęp: 02.10.2020].

Uchwała nr 105/2015 Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 roku w sprawie ustanowienia programu wieloletniego pod nazwą: „Działania na rzecz poprawy konkurencyjności i innowacyjności sektora ogrodniczego z uwzględnieniem jakości i bezpieczeństwa żywności oraz ochrony środowiska naturalnego”.

Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U. 2019, poz. 1252). http://isap.sejm.gov.pl [dostęp: 16.09.2020].

Ustawa z dnia 8 marca 2013 o środkach ochrony roślin (Dz. U. 2019, poz. 1900). http://isap.sejm.gov.pl [dostęp: 16.09.2020].

Wykaz zezwoleń i decyzji zmieniających. Rejestr Środków Ochrony Roślin. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. 2020. http://www.gov.pl/attachment/345067ad-d4a9-4124-8581-54109fda054c [dostęp: 16.09.2020].